bimanset
Türkiye, 2028 yılı sonuna kadar doğal gaz ihtiyacının yarısından fazlasını kendi üretimini artırarak ve ABD’den daha fazla gaz ithal ederek karşılayabilir. Bu dönüşüm, Rusya ve İran gibi tedarikçilerin Avrupa’daki son büyük pazarlarından birinin küçülmesine yol açabilir.
Reuters’ta yer alan habere göre ABD yönetimi, NATO müttefiki Türkiye de dahil olmak üzere ülkeleri Moskova ve Tahran’la enerji ilişkilerini azaltmaları yönünde açıkça teşvik ediyor. ABD Başkanı Donald Trump, 25 Eylül’de Beyaz Saray’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la yaptığı görüşmede Rusya’dan yapılan enerji alımlarının azaltılmasını gündeme getirdi.
Enerji kaynaklarını çeşitlendirmek, Türkiye’nin enerji güvenliğini güçlendirecek ve bölgesel enerji merkezi olma hedefini destekleyecek bir adım olarak görülüyor. Uzmanlara göre Ankara, ithal ettiği sıvılaştırılmış doğal gazı (LNG) ve kendi üretimini Avrupa’ya ihraç ederken, Rus ve İran gazını iç piyasada kullanmayı planlıyor.
Paris merkezli Akdeniz Enerji ve İklim Örgütü’nden Sohbet Karbuz, “Türkiye, küresel LNG arz fazlasından yararlanmak istediğini uzun süredir sinyallerle gösteriyor” dedi.
Rusya hâlâ Türkiye’nin en büyük gaz tedarikçisi konumunda olsa da, payı 20 yıl önceki yüzde 60 seviyesinden 2025’in ilk yarısında yüzde 37’ye düştü. Avrupa ülkelerinin çoğu, Rusya’nın 2022’de Ukrayna’yı işgalinden sonra Rus gazı alımını durdurmuştu.
Rusya ve İran ile uzun vadeli anlaşmalar bitiyor
Rusya’nın Türkiye’ye yılda 22 milyar metreküp gaz sağlayan Mavi Akım ve TürkAkım boru hattı anlaşmaları sona yaklaşıyor. İran’ın 10 milyar metreküplük anlaşması ise gelecek yıl ortasında dolacak. Azerbaycan’ın toplam 9,5 milyar metreküp gaz sağlayan anlaşmaları ise 2030 ve 2033 yıllarına kadar devam ediyor.
Karbuz’a göre Türkiye bu anlaşmaların bir kısmını yenileyebilir ancak daha esnek koşullar ve daha küçük hacimler talep ederek tedarik çeşitliliğini artırmayı hedefleyecek.
Aynı zamanda Türkiye, alternatif kaynaklarını hızla genişletiyor. Devlet şirketi TPAO yerli sahalardaki üretimi artırırken, kamu ve özel sektör LNG terminallerini genişleterek ABD ve Cezayir’den daha fazla gaz ithal etmeye başladı.
Reuters’ın hesaplamalarına göre, yerli üretim ve LNG ithalatı 2028’den itibaren yılda 26 milyar metreküpü aşacak. Bu rakam, 2024’teki 15 milyar metreküplük seviyenin neredeyse iki katı.
ABD’den LNG ithalatı ikiye katlanıyor
Bu artışla Türkiye, yıllık 53 milyar metreküplük gaz ihtiyacının yarısından fazlasını kendi üretimi ve LNG ithalatıyla karşılayabilecek. Böylece boru hattı ithalatı ihtiyacı yaklaşık 26 milyar metreküpe düşecek — bu da Rusya, İran ve Azerbaycan’dan yapılan mevcut 41 milyar metreküplük alımın oldukça altında.
Bu dönüşümün bir parçası olarak Ankara, ABD’li tedarikçilerle toplam 43 milyar dolar değerinde LNG anlaşması imzaladı. Bu anlaşmalar arasında Eylül ayında yapılan Mercuria ile 20 yıllık tedarik sözleşmesi de bulunuyor. Türkiye’nin enerji borsasına göre, ülkenin yıllık 58 milyar metreküp LNG ithalat kapasitesi, tüm iç talebi karşılayabilecek düzeye ulaştı.
Buna rağmen, Rus gazı hâlâ tam kapasiteyle akmaya devam ediyor ve Kremlin, Türkiye ile enerji iş birliğinin güçlü şekilde sürdüğünü vurguluyor.
Moskova merkezli Enerji ve Finans Enstitüsü’nden Aleksey Belogoryev’e göre, Türkiye’nin Rus gazına olan ihtiyacı azaldığı için BOTAŞ, teorik olarak iki ila üç yıl içinde Rusya’dan ithalatı tamamen durdurabilir.
