Mars’ın çekirdeğinin gizemi başarıyla çözüldü

Nature dergisinde yayınlanan yeni bir çalışma, Mars’ın Dünya’ya benzer bir iç yapıya sahip olduğunu, katı bir iç çekirdeğin etrafını saran sıvı bir dış çekirdeğe sahip olduğunu öne sürüyor. Bulgular, kızıl gezegenin evrimi ve neden bir zamanlar bugünkünden daha elverişli bir ortama sahip olduğu hakkındaki uzun süredir devam eden soruların çözülmesine yardımcı oluyor.

Çin Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nden (Hefei) Huixing Bi liderliğindeki bir yazar ekibine göre, Mars’ın katı iç çekirdeğinin yarıçapı yaklaşık 610 km’dir. Katı bir çekirdek tabakasının varlığı, gezegen zamanla soğumaya devam ederken kristalleşme ve katılaşmanın hâlâ devam ettiğini göstermektedir.

Bu, Mars’ın çekirdeğinin yapısını daha önce düşünülenden çok daha fazla Dünya benzeri hale getiriyor ve bir zamanlar “jeomanyetik dinamo” etkisi yaratma yeteneğine sahip olduğunu gösteriyor. Dünya’da, katı iç çekirdek, sıvı dış çekirdek ve manto arasındaki sıcaklık farkı, konveksiyon akımları oluşturarak manyetik alanı oluşturuyor ve sürdürüyor. Manyetik alan, güneş rüzgarına karşı bir kalkan görevi görerek yaşamın sürmesine yardımcı oluyor.

Daha önce, NASA’nın InSight iniş aracından elde edilen veriler, Mars çekirdeğinin yalnızca sıvı olduğunu, beklenenden daha büyük boyutta ve daha düşük yoğunlukta olduğunu gösteriyordu. 2021 yılında, Simon Stähler’in ekibi (ETH Zürih, İsviçre) bu sıvı çekirdeğin varlığını doğruladı, ancak katı bir çekirdeğin varlığını doğrulayacak yeterli kanıta sahip değildi.

Bu kez araştırmacılar uygun “Mars depremlerini” seçtiler ve iç çekirdek sınırından geçen sismik dalgaları tespit etmek için yeni sinyal analiz teknikleri uyguladılar.

Bulgular ayrıca Mars’ın bir zamanlar neden bir manyetik alana ve yüzeyinde sıvı su tutabilen kalın bir atmosfere sahip olduğunu açıklamaya yardımcı oluyor. Gezegenin yüzeyinde nehirler, sığ göller ve su altı mineral yataklarına dair kanıtlar açıkça görülüyor. Çekirdek konveksiyon akımlarını sürdürme yeteneğini yitirdikçe, manyetik alan kayboldu ve atmosfer güneş rüzgarıyla yavaş yavaş uzaya savrularak gezegeni bugün olduğu kadar soğuk ve kuru bıraktı.

Bilim insanları, katı bir çekirdeğin keşfinin yalnızca Mars’ın tarihiyle ilgili anlayışı genişletmekle kalmayıp aynı zamanda Güneş Sistemi’ndeki kayalık gezegenlerin oluşumu ve evrimi hakkında genel modeller oluşturulmasına da yardımcı olacağını söylüyor.

Bu aynı zamanda bilimsel veri toplama ve analizinde kaydedilen ilerlemenin de bir göstergesidir; zira daha önce rekabet halinde olan modeller, yeni kanıtlara dayanarak kademeli olarak desteklenmekte ve iyileştirilmektedir.