Anoreksiya ne demek?

Anoreksiya, patolojik olarak bedeni beğenmeme ve kilo alma korkusuyla yeme alışkanlığının sınırlanıp, aşırı kilo kaybına yol açtığı bir rahatsızlıktır. Bu hastalığa sahip olan kişiler hayati tehlikeye neden olacak şekilde sağlıksız uygulanan diyetlere başvurarak, yemek yememek ve kilo almayı takıntı haline getirmek gibi düşüncelere sahip olurlar.

Anoreksiya nervoza hastalığının ilk evresinde tüketilen besinler azaltılır ve ilerleyen evrelerde hastalığın şiddetinin artması ile yok denecek kadar az şekilde yiyecek, içecek tüketilir. Bazı anoreksiya hastaları yani anoreksikler beslenmeden sonra yoğun tempolu egzersizlere başvururken, bazıları ise yeme içmeden sonra kalori yakmak için sağlıksız kürlere ve detoks çaylarına yönelir. Bunun sonucunda da sağlığı tehdit edecek ölçüde patolojik derecede kilo kaybı meydana gelir.

Anoreksiya Neden Olur?
Anoreksiyanın nedeni genellikle duygusal olarak çöküş yaşama, travma ya da genetik problemler, güzellik algısının ön planda tutulması, depresyon, anksiyete bozuklukları ve obsesif kompülsif bozukluklardır.

Genel olarak anoreksiya nervozaya neden olan durumlar şunlardır:

Genetik faktörler
Anoreksiyaya sahip birinci derece akrabaları olan kişilerin yeme bozukluğu geliştirme olasılığı 10 kat daha fazladır. Beyin kimyasında meydana gelen değişiklikler de beyin ödül sistemindeki ve iştahı, ruh halini ve dürtü düzenlemesini etkileyebilir.

Yaşanan travmalar
Anoreksiya insanların yediği besinleri kısıtlayarak bunaltıcı ve acı verici duygularla baş etmeye çalışmalarından kaynaklanabilir. Fiziksel istismar, cinsel saldırı gibi travmatik durumlar bazı kişilerin yeme bozukluğu geliştirmesine neden olur.

Çevre ve kültürün etkisi
Güzelliği ön planda tutan kültürler, gerçekçi olmayan vücut standartlarına ulaşmaları için insanlara gereksiz baskı uygulayabilir. Özellikle sosyal medyada yer alan popüler kültür ve görseller genellikle zayıflığı popülerliğe, başarıya, güzelliğe ve mutluluğa bağlayarak kişinin anoreksi geliştirmesine neden olur.

Akran baskısı
Akran baskısına maruz kalan çocuklar ve ergenler, görüntüleri nedeniyle alay edilir, zorbalığa maruz kalır ve sonucunda yeme bozukluğunun gelişmesine neden olur.

Duygusal zayıflık
Kişinin öz değerinin olmaması, öz saygısının azalmasından kaynaklı olarak ortaya çıkan kaygı, duygusal zayıflık durumlarında da anoreksiya ortaya çıkabilir.

Anoreksiya Belirtileri Nelerdir?
Anoreksiya nervoza hastalığında fiziksel belirtiler, aşırı kilo kayıpları ve davranış biçimlerinde belirgin değişimlerin yaşanmasıdır. Anoreksiya hastalığında kilo alma takıntısı, yeme içme düzeninde değişimlere yol açar.

Anoreksiya hastalığı belirtileri şöyledir:

Kilo alma korkusu
Yiyeceklere, kalorilere ve diyete takıntılı bir ilgi duyma
Zayıf olsanız bile aşırı kilolu hissetme
Kontrolde olmak için güçlü bir arzu hissetme
Her zaman depresif hissetme
Kendine zarar verme veya intihar düşünceleri yaşama
Hayati tehlikeye neden olan kilo kaybı
Uygun vücut ağırlığını koruyamamak
Baş dönmesi, bayılma
Yorgunluk hissi
Yavaş kalp atışı (bradikardi)
Düşük kan basıncı (hipotansiyon)
Odaklananama sorunu
Sürekli soğukluk hissetme
Düzensiz adet dönemleri
Nefes darlığı
Karın ağrısı
Kuru cilt, kırılgan tırnaklar ve zayıflayan saçlar

Anoreksiya Nedeniyle Ortaya Çıkabilecek Komplikasyonlar Nelerdir?
Anoreksiya nervroza hastalığına müdahale edilmediğinde ciddi komplikasyonlara neden olarak kişinin yaşamını tehdit edebilir. Anormal kalp ritimlerine, vücudun sıvı dengesinin bozulmasına kadar birçok sağlık durumlarının ortaya çıkmasına neden olan anoreksiyada oluşabilecek komplikasyonlar şöyle açıklanır:

Sık sık kusma/kusma için zorlama
Kan değerlerinde bozulma
Kalp rahatsızlıkları
Düşük vücut ısısı
Halsizlik
Baş ağrısı
Güçsüzlük
Uykuya eğilim
Büyüme de gerileme
Yaraların geç iyileşmesi
Kalp ritim bozuklukları
Nöroendokrin değişiklikler (tiroid hormonları, adrenal hormonlar ve leptin seviyelerinde düşüş)
Kemik kaybı
Diş kaybı
Kardiyovasküler anormallik (kalp ve damar sorunları)
Riskli üreme fonksiyonu
Elektrolit dengesizliği
Sindirim sistemi hasarı
Hayati risk

Anoreksiyanın Tedavisi Mümkün mü?
Anoreksiya hastalığının seviyesine göre tedavi şekilleri uygulanmaktadır. Bu rahatsızlığın tedavisinde hastalığın seyrine göre diğer tıbbi dallarla ortak bir tedavi süreci uygulanabilmektedir. Hastalığın kabullenilmesinin ardından psikolojik destek alınmaktadır. Bu hastalığa sahip bireylerde tıbbi beslenme tedavisi büyük önem taşımaktadır. Psikofarmakolojik tedavi, bilişsel davranışçı terapi ve beslenme tedavisiyle hastanın iyileşmesi mümkündür. Anoreksiya nervoza tedavisinde özellikle aile terapisinin önemi büyüktür.

Anoreksiya Nasıl Teşhis Edilir?
Anoreksiya nervoza tanısı için fiziksel muayene, kişinin durumunun takip edilmesi ve çeşitli testler yapılabilmektedir. Bunlara ek olarak psikolojik gözlem ve muayenelerde yapılabilir. Hekim kesin tanıyı koyabilmektedir.

“Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders” (DSM-5) Anoreksiya Nervoza tanı kriterlerini belirtmektedir. Buna göre;

A: Gereksinimlerine göre enerji alımını kısıtlamaktadır. Bireyin yaşı, cinsiyeti, gelişimsel olarak izlediği yol ve vücut sağlığı bağlamında belirgin bir biçimde düşük bir vücut ağırlığının olmasına yol açmaktadır.

B: Vücut ağırlığı kazanımından ya da şişmanlamaktan çok korkma ve belirgin bir biçimde düşük vücut ağırlığında olmasına karşın vücut ağırlığı kazanımını güçleştiren sürekli davranışlarda bulunmaktadır.

C: Bireyin vücut ağırlığını ya da biçimini nasıl algıladığıyla ilgili bir bozukluk vardır, birey kendini değerlendirirken vücut ağırlığı ve biçimine yersiz bir önem yükler, o sıradaki düşük vücut ağırlığının önemini hiçbir zaman kavrayamaz.” kriterlerinin varlığı değerlendirilmektedir.

Ayrıca, DSM-5’te anoreksiya nervoza hastalığının şiddeti, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) belirlediği kriterlere göre Beden Kütle İndeksi değerleri; BKİ≤17 olanlar hafif, 16 ve 16,99 arası orta, 15 ve 15,99 arası şiddetli, 15’in altı ise aşırı düzey olarak sınıflandırılmıştır.

Anoreksiya Nervoza Nasıl Tedavi Edilir?
Anoreksiya hastalığının seviyesine göre tedavi şekilleri uygulanmaktadır. Bu rahatsızlığın tedavisinde hastalığın seyrine göre diğer tıbbi dallarla ortak bir tedavi süreci uygulanabilmektedir. Hastalığın kabullenilmesinin ardından psikolojik destek alınmaktadır. Anoreksiya nervoza hastalarının tıbbi beslenme tedavisinde genel olarak tedavinin odak noktası hastanın yeme alışkanlıkları, vücut ağırlığı ve vücut şekli üzerinedir.

Beslenme tedavisinin amacı, beslenmenin iyileştirilmesidir. İyileşme göstergeleri, sağlıklı bir vücut ağırlığına ulaşmayı ve korumayı, yeme düzenlerinin normalleşmesini, açlık -tokluk algıları ile yetersiz beslenmeden etkilenen biyolojik ve psikolojik fonksiyonlarının düzeltilmesini içerir. Anoreksiya hastalığında ciddi kilo kayıpları yaşanmış ve dengesiz beslenme sonucu farklı sağlık problemleri doğmuşsa; beslenme ve diyet, iç hastalıkları, psikiyatri gibi tıbbi alanlardan yardım gerekli görülebilmektedir.

Tedavi süresi kişinin tedaviye olumlu yanıt vermesiyle doğru orantılıdır. Tek tip bir tedavi yönteminin olmadığı yeme ve beslenme bozukluklarında farmakolojik tedavi, psikoterapi, beslenme tedavisi hastaya ve hastalığa özgü yapılandırılmalı ve uygulanmalıdır.